Gadu, gadu

Wraz z nadejściem wiosny, tematyka naszych rozmów towarzyskich jest swobodniejsza, może nawet frywolna, dialogi są bardziej emocjonalne, zmierzają ku wakacyjnym planom. Irena przestrzega jednak przed konwersacyjnym banałem.

Żaden mężczyzna nie lubi, gdy żona zwraca się do niego w towarzystwie używając określeń „dziubdziuś”, „mój stary” czy „tatuś”. Podobnie nie lubią tego kobiety. W większym gronie osób lepiej więc mówić do siebie po imieniu, nie stosując zbytnich zdrobnień.

Czego nie mówić? Przede wszystkim banałów. Nie stwierdzać tego, o czym wszyscy wiedzą. Nie kończyć dyskusji np. nad rozwodami okrzykiem: „Ach, te kobiety” albo „Mężczyźni są jak duże dzieci”… W ogóle niebezpiecznie jest generalizować, uogólniać, bo albo wyjdzie banał albo nieprawda.

(Dookoła stołu, Warszawa 1981, Watra, s.117)

Czym innym moglibyśmy zilustrować ten wpis, jeśli nie epizodem z życia Stefana Waldka (Dzięcioł, 1970, reż. Jerzy Gruza), który na przyjęciu przysiada się do spragnionej nie tylko rozmowy Kaliny Jędrusik.
Autorem scenariusza i dialogów do filmu jest, zmarły wczoraj, Krzysztof Teodor Toeplitz.

Szamponowy szał w szauerze

Dziś 73 lata kończy Warren Beatty, pamiętny fryzjer z wybitnego Szamponu (1975) Hala Ashby’ego. Z tej okazji ujawnijmy pasję, jaką Irena darzyła amerykańskie „szauery”:

Może właśnie dzięki temu, że mycie w szauerze nie jest kłopotliwe i nie naraża na szwank makijażu, ani fryzury, Amerykanie korzystają z niego po pracy, przed obiadem, a nieraz i 5 razy dziennie, szczególnie latem, gdy upały nieznośnie dają się we znaki.

Przyjęte jest, że nikt nie myje się po kawałku, ale wchodzi do kabiny i szybko korzysta z higienicznego, wygodnego, odświeżającego natrysku. Nie trzeba czekać, aż wanna się wypełni, a po kąpieli myć wanny. W szauerze nie ma ozdobnych baterii chromowanych, z wężem który trzeba trzymać i który zajmuje jedną rękę. Obie ręce są wolne, aby szczotką i mydłem wyszorować całe ciało. I myje się człowiek ciągle w czystej wodzie, a nie moczy się we własnym brudzie.

Jestem wielką zwolenniczką szauerów i w mojej wannie urządziłam coś podobnego do takiego natrysku.

(Dom bez tajemnic, Warszawa 1990, s. 168)

Tutaj natomiast jubilat, uprawiający jednocześnie miłość i rewolucję (jedyne możliwe połączenie tej pary!) w swoim filmie Czerwoni (1981). Nie mamy wątpliwości, że Beatty zaraz po obaleniu carskiego reżimu wskoczył pod odświeżający szauer!

Witamy rzodkiewki, pierwsze witaminy wiosny!

Nieodłączną częścią wiosny są nowalijki. Już niedługo, jeszcze blade, wiosenne warzywa, zastąpią nam kiszoną kapustę czy korniszony. Irena wzywa do chrupania rzodkiewek, sałaty i młodej marchewki.

W Polsce długie lata królowała rzodkiew, dopóki nie wyparła jej w dużej mierze młodsza siostra, właśnie rzodkiewka. Jedna i druga jest zasadotwórcza i pod każdym względem są do siebie podobne.

Są zatem różnice?

Rzodkiew ma więcej witaminy C i witamin z grupy B oraz trochę witaminy A, ale zawiera 10 razy mniej siarki, 2,5 razy mniej chloru, dużo mniej magnezu, wapnia i potasu, ale znowu 2 razy więcej sodu. Należałoby jadać i rzodkiew i rzodkiewki, aby sprostać zapotrzebowaniom naszego organizmu na witaminy i biopierwiastki… Skoro mówimy o rzodkiewce, to chciałoby się przytoczyć opinie paryżanek. One twierdzą, że rzodkiewki są „dla kokietek”, gdyż upiększają i dodają chęci do życia. Leczą bowiem nadkwasotę, a tej – wiadomo towarzyszy - zgryźliwość i zły humor.

(Z Ireną Gumowską rozmowy przy stole, Warszawa, 1990, Watra, s.95)

Co prawda, w filmie Dzięcioł (1970, reż. Jerzy Gruza), Stefan Waldek (w tej roli Wiesław Gołas) w stanie skrajnego stresu, spowodowanego prawdopodobnie niedoborem witaminy B, wygłasza gorszące herezje, ale pamiętajmy, że oprócz prawdy ekranu jest jeszcze prawda czasu i wyniki badan naukowych.

Kamp, kemping, Kampinos

Niektórzy szczęśliwcy dopiero dziś wracają z pierwszego, wiosennego pikniku. Irena przypomina, jak ważne jest pozostawienie po sobie porządku i gruntowne umycie używanych sprzętów.

Zmycie naczyń po sporządzonym obiedzie to jeszcze nie koniec porządków. Trzeba zmyć stół, na którym się jadło. Zmyć wszystkie pokapania, zabrudzenia itp. zrobione podczas gotowania posiłku. Zmyć porządnie zmywalnię, zlew, miski, w których się naczynia zmywało. Potem pozamiatać podłogę z okruszyn, a jeśli jest z PCV- zetrzeć mokrą szmatką na szczotce o długiej rączce. Potem jeszcze umyć ręce, nakremować, zdjąć fartuszek i w pełni szczęścia wrócić do rodziny.

(Kuchnia pod chmurką, Warszawa 1988, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 143)

Na działce, kempingu, polu namiotowym, należy jednak przede wszystkim zadbać o dobre kontakty z sąsiadami, o czym przypomina fragment z serialu Czterdziestolatek (1974-1977, reż. Jerzy Gruza).

Kodeks turysty

Zamiast słuchać debaty kandydatów na kandydata, wybierzmy się dziś na wiosenny spacer.

Irena przypomina, że oprócz aparatu fotograficznego, na wyprawę trzeba zabrać kulturę osobistą i szacunek do przyrody!

Kulturalni ludzie stosują się do przepisów porządkowych. Nie parkują w lesie i tam gdzie nie wolno. Nie jeżdżą motorówkami, ślizgaczami tam, gdzie jest to zabronione i nie nocą lub wczesnym rankiem kiedy wszyscy śpią. Nie kłusują- ani harpunem na ryby, ani haczykiem na kaczki, ani nie zastawiają sideł. Nie pozwalają też dzieciom zrywać kwiatów, wybierać jaj z gniazd, nie pozwalają im strzelać do ptaków, kotów i innych zwierząt z dziecinnych strzelb, łuków i proc. Dzieci, "którym wszystko wolno", są po prostu źle wychowane. Niestety są rodzice, którzy uważają, że nie tylko ich dzieciom, ale im samym wszystko wolno. To na pewno nie są ludzie kulturalni. To są dzikusy, często aroganccy, wulgarni , brutalni...

(Kuchnia pod chmurką, Warszawa 1988, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 161)

Forma i treść

Z wiosennego Paryża wracamy prosto do przedwiosennej Polski. Być może na miejscu owionie nas zapach inny niż „Soir de Paris”, a fromaż spowszednieje i straci swoją wykwintność, za to porządku strzec będą mundurowi ubrani wg. porad Ireny.

Milicjanci chyba wiedzą najlepiej, jaką ogromną rolę w życiu odgrywa forma. Gdy milicjant wchodzi „w mundur”, staje się jak gdyby innym człowiekiem. Tak samo, gdy mundur zdejmuje i przeobraża się w zwykłego obywatela, też jest w pewnym sensie kimś innym. Czy milicjant w mundurze przewracałby wesoło koziołki z dziećmi na łące? Nie. Ale milicjant w kostiumie kąpielowym potrafi to zrobić znakomicie. W mundurze nie bardzo wypada np. iść pod parasolem lub nosić za żoną kosz z zakupami, ale ubrany po cywilnemu kochający mąż chętnie ulży żonie w noszeniu ciężarów lub schroni się przed deszczem pod jej parasolkę.

(Uprzejmy milicjant, Warszawa 1964, Oddział Szkolenia KGMO, s. 7)

O tym, że w życiu i w pracy trzeba być elastycznym, przekonują nas żandarmi z St. Tropez w strojach bądź co bądź operacyjnych, ale jakże odmiennych od przepisowego munduru. Fragment pochodzi oczywiście z filmu pt. Żandarm z Saint Tropez (1964, reż. Jean Girault).

Mariaż (sera i masła) czyli fromaż

W podziękowaniu za serniki i makowce, Francuzi częstują Irenę fromażem. Nasza dzielna podróżniczka docenia ten gest i od razu zgłębia recepturę przysmaku, aby po powrocie udostępnić ją polskim smakoszom.

Po francusku „fromage” znaczy po prostu twaróg. Są u nas w handlu malutkie serki „fromage”- bardzo smaczne. Ale każdy może sam sobie takie serki zrobić. Na np. szklankę twarogu bierze się ok. 1/4 czy 1/3 szklanki masła, a ekonomiczniej masła roślinnego lub margaryny. Dodaje się – co kto chce i ma – zmielonych nasion kozieradki, papryki w proszku, roztartego czosnku lub selera, drobniutko siekanej zieleniny, pieprzu, doprawia się do smaku solą i szczyptą cukru. Trzeba bardzo dokładnie utrzeć (np. mikserem), potem ubić w miseczce, schować do lodówki i podawać do chleba.

(Na co dzień i od święta, Warszawa, 1986, Novum, s. 44)

Pod dachami i niebem Paryża

W naszym niezbyt konsekwentnym cyklu Z Ireną przez kuchnie i spiżarnie świata, zapraszamy na wspomnienie z podróży do Paryża. Nasza bohaterka oczywiście nie jedzie w gości z pustymi rękami – zabiera to, co jej sercu najbliższe - domowe wypieki.

Zacznę od prawdziwej historyjki. Kiedyś leciałam do Paryża i chciałam zawieźć „gościniec”. Powiedziano mi, że największą radość sprawią: makowce i serniki. Serniki- pomyślałam- w kraju, który ma tyle gatunków sera, co dni w roku? Ale – ponieważ nie wyrzucam foremek z alufolii, po kupnych ciastach, więc w tych foremkach napiekłam tyle makowców i serników – aby zapełnić cały podróżny worek. Rzeczywiście, radość gospodarzy i ich gości Francuzów była nadzwyczajna. Gdy wszystko zjedli - powiedziałam: dajcie maku i twarogu, a znowu wam napiekę. O mak w Paryżu bardzo trudno a o twaróg jeszcze trudniej. Po długich poszukiwaniach znalazł się, ale … słony. A nam te nasze twarogi nie raz już się nudzą.

(Na co dzień i od święta, Warszawa, 1986, Novum, s. 44)

Dawno temu, choć nikt o tym nie wie, marchewka rosła na drzewie

Dotychczas myśleliśmy, że Irena celowo w swoich książkach pomija temat dzieci. Wiadomo - "dzieci w ogóle się nie komponują", jak mawiał dekorator Iwo z Czterdziestolatka. A tu niespodzianka! W książce Na co dzień i od święta, mamy rozdział poświęcony wyłącznie dziecięcym, drugim śniadaniom do szkoły. I wcale nie jest to tekst o nudnym krojeniu chleba, o nie!

Marchewka surowa- wiadomo- wspaniale sprzyja rosnącym zębom. Można z takiej marchewki wyciąć samochód wyścigowy, a dziecko taką niespodzianką będzie zachwycone. Podobnie można spreparować dekoracyjne jabłko, wkładając w środek jakiś owoc z konfitury. Zawsze można do torebki ze śniadaniem dorzucić dziecku kilka obranych suszonych owoców: moreli, śliwek, gruszek, jabłek... a także np. rodzynki, kilka obranych orzechów włoskich lub laskowych itp., szczególnie w okresach, gdy brak świeżych owoców, choć jabłka są - cały rok.

(Na co dzień i od święta, Warszawa, 1986, Novum, s.87)

Na zakończenie - piosenka motywacyjna; niezapomniane Marchewkowe pole z filmu Jacek i Placek (1992, reż. Leszek Marek Gałysz).

Łazienka moją twierdzą

Wiosenne porządki za progiem, jako i wiosna sama. Nawet, jeśli nie mamy kilkunastu tysięcy złotych na koncie, by odremontować łazienkę i uczynić z niej małe arcydzieło designu, warto posłuchać kilku trzeźwych rad Ireny, dzięki której nasze toalety będą schludne, jasne i funkcjonalne.

Jeśli (…) zawieszamy sznur do suszenia przepierek, to nie wieszajmy go zbyt wysoko. Owszem, niech nie przeszkadza w myciu, ale też niech nie zmusza gospodyni do wspinania się po wannie, aby zawiesić np. pończoszki.

Łazienka nie wygląda ładnie, jeśli jest pozawieszana różnymi nocnymi koszulami, szlafrokami, itd. Koszulę można schować wraz z bielizną pościelową w tapczanie. Szlafrok niech wisi na ramiączku w szafie. W łazience ostatecznie może wisieć jeden fartuszek, wciąż używany, choć lepiej, by on również znalazł miejsce w kuchennej szafce – a poza tym piękne, kolorowe, przeróżne ręczniki.

(Dom bez tajemnic, Warszawa 1990, s. 171)

A gdy już zdejmiemy szlafrok i zanurzymy się w pianie, wsłuchajmy się w klasyczną erotyczną skargę Kabaretu Starszych Panów:

Przedwiośnie

Po całotygodniowych frustracjach spowodowanych: dziwną, niezdecydowaną pogodą, osobami wchodzącymi do windy z grobową miną i bez słowa, warczącymi pracownikami poczty, obrzydliwym brudem na chodnikach i trawnikach, fruwającymi, foliowymi torebkami, zwałami psich kup, pytamy – dlaczego?!

Dlaczego? Czyżby dlatego, że nie dorośliśmy jeszcze do tej cywilizacji, która panuje w większości krajów europejskich? Czy może wielu spośród nas nie ma dostatecznej kultury? A może jest to lekceważenie tego, co nie moje? Plucie na ulicy, smarkanie na chodnik itd. To przecież nie tylko dowody braku kultury, ale i braku elementarnych wiadomości z dziedziny higieny, albo też ordynarne lekceważenie innych. Bo – nie łudźmy się! Bywa, że wystrojoną, uważającą się za kulturalną osobę przyłapiemy na tym, że smarka na chodnik bo myśli, że nikt jej nie widzi.

(Dom bez tajemnic, Warszawa 1990, Wydawnictwo Alfa, s. 10)